Banen in de sneeuw zijn niet alleen gewild, ze zijn ook absoluut onmisbaar. Want zonder skileraren, berggidsen, pistedrijvers of barmannen werkt er niets op en buiten de piste. Alleen al in Oostenrijk werken in de winter meer dan 300.000 mensen fulltime in de toeristenindustrie. SnowTrex legt in een Top 10 uit waarom deze beroepen zo belangrijk zijn in skigebieden en wat ze zo bijzonder maakt.
1. Skileraar
Voor gepassioneerde skiërs en snowboarders is het eigenlijk de droombaan: skileraar. Geen enkele andere baan in het skigebied combineert immers het geluk van een heerlijke dag skiën op de piste met het feit dat je er zelfs voor betaald krijgt. Een geweldig recept, maar wel een dat niet verhult hoe veeleisend de baan zelf in detail is. Het is immers de taak van de skileraar om hun leerlingen, of het nu kinderen of volwassenen zijn, een technisch veeleisende sport te leren. En wel op zo’n manier dat de nieuwe wintersporters uiteindelijk zelf op een ontspannen en vooral veilige manier kunnen genieten van het leven op de piste.
De training is navenant intensief en uitgebreid. In Duitsland moet een wintersporter die een door de staat gecertificeerde skileraar wil worden, zich aanmelden bij de Duitse vereniging van skileraren (DSLV). Dat komt omdat alleen de DSLV de vier vereiste cursussen aanbiedt, die op elkaar voortbouwen en in totaal 164 dagen duren. En omdat maar weinig deelnemers deze cursussen in één keer kunnen voltooien, kan de opleiding soms meerdere jaren duren. Naast praktijk op de piste staat er ook veel theorie op het programma voor skileraarkandidaten. Onder andere op het gebied van methodologie en sportgeneeskunde. Om nog maar te zwijgen van het feit dat ze niet alleen uitstekende skiërs moeten zijn en zelf lid van een skiclub, maar ook een vreemde taal moeten spreken en zelf al enige leservaring moeten hebben.
2. Vluchtredder
Bij ernstige ongevallen of bij het zoeken naar vermiste personen worden luchtreddingswerkers ingezet in de bergen. Vanuit hun helikopters hebben de specialisten niet alleen een perfect overzicht over het zoekgebied of de plaats van het ongeval. Ze zijn ook binnen een paar minuten op de berg en kunnen noodartsen of paramedici naar elke locatie sturen. De allereerste redding vanuit de lucht werd in Oostenrijk uitgevoerd vóór het midden van de 20e eeuw, toen een man van een gletsjer werd gered in een licht propellervliegtuig. in 1960 werd de nationale luchtreddingsorganisatie “Rega” officieel gelanceerd in Zwitserland, voordat in 1970 de eerste permanente reddingshelikopters werden gestationeerd in Duitsland en Oostenrijk.
Of het nu in de bergen is of in het laagland, in de afgelopen 50 jaar hebben luchtreddingshelikopters in Duitsland (D), Oostenrijk (A) en Zwitserland (CH) het leven gered van duizenden en duizenden wintersporters, automobilisten en andere mensen. Vandaag de dag zijn er alleen al in de DACH-regio 126 reddingshelikopterstations. Voor hun veeleisende en verantwoordelijke baan hebben de drie leden van een helikopterbemanning (piloot, paramedicus/reddingsspecialist en noodarts) veel ervaring nodig op de respectievelijke vliegtuigen en jaren werk in het leger en bij de reddingsdienst. Naast het behandelen van gewonden hebben vluchtredders ook andere taken. Ze zijn bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het overbrengen van intensive care patiënten door de lucht of het zo snel mogelijk transporteren van donororganen van de ene kliniek naar de andere.
3. Machinist sneeuwruimer
Vergeleken met hun nederige begin zijn sneeuwfreesmachinisten vandaag de dag echte zwaargewichten. Want voordat skiën echt populair en massaal werd in de jaren 1950, was er nog spierkracht nodig om de pistes in de skigebieden voor te bereiden. Hier werden met de hand getrokken walsen gebruikt. Pas halverwege de jaren 60 zorgde de Canadees Armand Bombardier voor een revolutie in dit werk. Samen met een bedrijf uit Graz presenteerde hij de eerste sneeuwfrees van Europa, het model BS 01. Sindsdien is het sneeuwruimen zo veranderd dat de rupsvoertuigen, die tot 14 ton kunnen wegen en tot 350.000 euro kunnen kosten, na bijna 70 jaar een integraal onderdeel zijn geworden van elk skigebied ter wereld.
Hoeveel sneeuwfrezen er in elk skigebied worden gebruikt, hangt ook af van de grootte van het sneeuwgebied. In Obergurgl (122 pistekilometers) zijn ’s winters dagelijks 7 sneeuwfrezen in gebruik, terwijl dat er in Serfaus-Fiss-Ladis (198 pistekilometers) maar liefst 21 zijn. De sneeuwfreesmachinisten zelf zijn altijd in dienst van de betreffende bergbaan. Ze kennen de pistes en het terrein op de berg dus door en door. Hun werkdag begint meestal rond 16.00 uur. Na een technische controle van hun werkuitrusting gaan de sneeuwruimers de pistes op nadat de liften om 17.00 uur sluiten. Het groomen van de pistes is meestal klaar tussen 23.00 en 01.00 uur. Maar als er ’s nachts verse sneeuw valt, moeten de sneeuwruimers soms al om 4 uur ’s ochtends achter het stuur kruipen, zodat de pistes klaar zijn voor het begin van de nieuwe skidag.
4. Berggids
Geen enkele andere baan in het skigebied kent zoveel traditie als die van berggids. Tot op de dag van vandaag wordt St. Niklaus bij Zermatt beschouwd als de bakermat van het alpinisme. In het midden van de 19e eeuw waren het plaatselijke herders en boeren die bezoekers de omliggende bergen lieten zien. Met zo’n rijke, bijna 200 jaar oude geschiedenis is het geen wonder dat ’s werelds eerste berggidsenmuseum is gevestigd in het kleine dorp in het Zwitserse kanton Wallis. Daar wordt bezoekers getoond waarom het vandaag de dag nog steeds heel gewoon is voor bergbeklimmers, wandelaars en skitouristen om een berggids in te huren.
Zij zijn immers degenen die de bergen voor hun deur beter kennen dan wie dan ook. Als getalenteerde klimmers of skiërs zijn ze ook altijd een goede technische hulp. En niet alleen sporters maken gebruik van hen, maar ook landmeters, grenswachten, reddingsdiensten en wetenschappers zoals geologen en biologen, die allemaal regelmatig in de bergen werken.
De volgende video laat zien wat het beroep van berggids eigenlijk inhoudt:
De opleiding tot berggids is internationaal gestandaardiseerd. Deze duurt meerdere jaren en is verdeeld in drie fasen. Ten eerste moeten toekomstige berggidsen bergervaring opdoen en deze documenteren voor het toelatingsexamen voor de aspirant-opleiding. Deze vindt zowel in de zomer als in de winter plaats en wordt aan het eind beloond met een aspirantendiploma. Hiermee zijn de alpinisten in eerste instantie bevoegd om zelf aspiranten te trainen of tochten te leiden voordat ze op zijn vroegst drie jaar later hun berggids-examen mogen afleggen. In Duitsland hebben op dit moment meer dan 700 mensen dit gehaald en zijn nu officieel opgenomen als berggids in de Vereniging van Duitse Berg- en Skigidsen (VDBS).
5. Bergredders
Een tragische lawine op de Reißtalersteig in Stiermarken in 1896 is de reden waarom skiërs en andere wintersporters vandaag de dag nog steeds kunnen vertrouwen op bergredders in noodsituaties in de bergen. Een paar maanden na het ongeluk, dat drie mannen het leven kostte, werd in Wenen de eerste georganiseerde bergreddingsdienst ter wereld opgericht. Dit “Alpine Rescue Committee Vienna” (ARAW) bestaat vandaag de dag nog steeds. Het is een van de 300 lokale bergreddingsorganisaties in Oostenrijk, waarbij ongeveer 12.000 vrijwillige bergredders betrokken zijn. In Duitsland zijn momenteel bijna 14.500 leden actief in 10 regionale bergreddingsorganisaties onder de paraplu van het Rode Kruis. En in Zwitserland is het systeem ook zeer goed georganiseerd met meer dan 3.000 bergredders in 7 regionale verenigingen en 90 reddingsstations.
Iedereen die ernstig gewond raakt op de piste of in een uitzichtloze situatie terechtkomt tijdens het klimmen, waarbij alleen experts kunnen helpen, neemt contact op met de hulpdiensten via de mobiele telefoon. In Duitsland, Frankrijk en Italië kan deze worden bereikt door 112 te bellen, terwijl in Oostenrijk het alpine alarmnummer 140 en in Zwitserland 1414 moet worden gebeld. Afhankelijk van het soort letsel en andere factoren zoals het weer, het tijdstip van de dag en de locatie van het ongeval, beslist de incidentcommandant uiteindelijk hoe de bergreddingswerkers te werk moeten gaan en of er hulp van luchtreddingswerkers nodig is. Het kost echter tijd voordat een bergredder dit beroep in een skigebied mag uitoefenen. De trainingsperiode voor bergreddingsdiensten in Duitsland is drie jaar. Net als bij de vrijwillige brandweer is het werk van een bergredder – behalve in sommige gevallen in Zwitserland – vrijwillig. En er is geen salaris voor.
6. Pistenplanner
Opgevouwen in een jaszak of in groot formaat bij de liftuitgang: wintersporters die zich willen oriënteren in het skigebied vallen traditioneel terug op de goede oude pistekaart. En die worden vandaag de dag nog steeds grotendeels met de hand getekend. Om dit te doen, maken pistenkaartkunstenaars of panoramaschilders eerst een potloodschets van het betreffende skigebied en de omgeving met behulp van satellietbeelden en terreinfoto’s. Vervolgens kleuren ze niet alleen bekende bergen in, maar ook het skigebied. Daarna kleuren ze niet alleen beroemde bergen, maar ook bossen, meren, wegen en gebouwen in op de traditionele manier met een penseel.
Nadat de panoramakaart is gedigitaliseerd, gaan de pistekaarttekenaars achter de computer. Daar positioneren ze, in overleg met hun klanten, de pistetrajecten en liften in de nieuwe afbeelding van het skigebied. Panoramaschilders zijn hooggekwalificeerde experts die een uitgebreide opleiding in grafische vormgeving hebben gevolgd. Ze zijn meestal in dienst van bureaus. Sommigen werken echter ook als zelfstandige. Hun beroep heeft een lange traditie, maar er zijn nog maar weinig mensen die dit beroep uitoefenen. Toch is er nog steeds veel vraag naar, omdat skigebieden voortdurend fuseren of nieuwe liften en pistes worden gebouwd. En dit vereist natuurlijk nieuwe pistenplannen.
7. Barman
Voor veel wintersporters is après-ski een onderdeel van een echt geslaagde skidag. Het is dus geen wonder dat barmannen tegenwoordig een van de vele belangrijke banen in skigebieden zijn. Eerst en vooral zijn ze er natuurlijk verantwoordelijk voor dat gasten genoeg te drinken hebben tijdens het feesten. Aan de andere kant is het naast de DJ’s ook zijn taak om een goede sfeer te creëren met goed humeur en kleine trucjes aan de bar. Urenlang optreden met een glimlach op je gezicht, mee kunnen zingen met de populairste après-ski hits en soms tot diep in de nacht dorstige wintersporters voorzien van de drankjes van hun keuze kan een echte rugbrekende klus zijn.
Als je op zoek bent naar een baan als barman of ober en in het skigebied wilt werken, moet je voor het begin van het seizoen de vacatures op de officiële websites van de bergspoorwegen in de gaten houden. De vraag van werkgevers naar gekwalificeerd personeel is erg groot in dit gebied, vooral in de winter, omdat de horeca nu verreweg het grootste deel van de totale omzet in skigebieden voor zijn rekening neemt.
8. Snowmaking
Voor de verantwoordelijken in het skigebied is sneeuw hun “witte” goud. Want zonder sneeuw werkt er ’s winters niets op de berg. Daarom moeten de kwaliteit en kwantiteit van de sneeuw natuurlijk worden geoptimaliseerd. En dit is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de sneeuwmakers, die met hun werk wintersporters een unieke piste-ervaring bieden. In de afgelopen decennia is de inzet van deze experts steeds belangrijker geworden. Het aandeel besneeuwde pistes in Zwitserland is nu bijvoorbeeld 50%. En in Oostenrijk is het zelfs nog hoger, namelijk 70%. Sneeuwmakers moeten daarom bijna de klok rond werken om de beste kunstsneeuw te maken en zo perfecte pisteomstandigheden te creëren.
In deze video legt een expert van het Schilthorn skigebied in Mürren precies uit hoe het dagelijkse werk van een sneeuwmaker eruitziet:
Het werk van de sneeuwmakers is altijd verdeeld in twee ploegen. Overdag coördineren ze het gebruik, de montage en de demontage van de sneeuwkanonnen. Ultramoderne computersystemen, die zijn gebaseerd op GPS-gegevens en de laatste weerberichten, vertellen hen waar nieuwe sneeuw nodig is. S Nachts of vanaf laat in de middag begint de kunstsneeuwproductie met de sneeuwkanonnen dan vanaf de rand van de piste. De werking van deze kanonnen wordt voortdurend gecontroleerd door de experts en tegenwoordig bijna volledig via een app aangestuurd. Overigens is de baan van sneeuwmaker geen traditionele leerbaan. Het wordt meestal ingevuld door carrièreswitchers met de juiste voorkennis van weer en techniek.
9. Bediener skilift
De werking van een skigebied kan worden vergeleken met een goed geoliede machine waarin elk tandwiel perfect in elkaar past. In figuurlijke zin zijn de grootste “tandwielen” in de wintersportsector zeker de skiliften. Deze zorgen er namelijk voor dat skiërs en snowboarders comfortabel en snel de pistes kunnen “beklimmen”, zodat ze vervolgens kunnen genieten van hun afdalingen op de pistes. De exploitanten van skiliften zijn natuurlijk verantwoordelijk voor de soepele werking van deze technisch zeer complexe systemen en dus ook voor de veiligheid van wintersporters.
Dit betekent ook dat ze hun stoeltjesliften elke werkdag regelmatig moeten controleren. Voor dit onderhoudswerk of eventuele reparaties is echter uitgebreide technische kennis nodig. En dit is precies wat toekomstige skiliftoperators in Oostenrijk leren tijdens hun opleiding tot kabelbaantechnicus, terwijl ze in Duitsland een opleiding tot industrieel monteur (op het gebied van kabelbaantechniek) moeten volgen. De twee buurlanden werken overigens nauw samen op dit gebied. Het praktische deel van de opleiding vindt plaats op kabelbanen in Duitsland. De theorie wordt vervolgens gegeven in een beroepsopleidingscentrum in Salzburg. Het opleidingsprogramma duurt meestal 42 maanden in totaal.
10. Ski verkoper
De basis voor een heerlijke dag op de piste is de juiste uitrusting voor alle skiërs, zowel beginners als gevorderden. En om wintersporters te helpen dit te vinden, staan skiverkopers klaar met hulp en advies. Want zelfs in tijden van booming online retail vertrouwen veel wintersporters nog steeds op persoonlijk advies bij het kopen van ski’s. Het is dus geen wonder dat elk skigebied nog steeds minstens één ouderwetse sportwinkel heeft bij het dalstation waar je skimateriaal kunt kopen of huren.
Meestal zijn skiverkopers zelf ook gepassioneerde skiërs. Daarom weten ze precies waar ze het over hebben als ze hun klanten adviseren. Om volledige tevredenheid te garanderen, moeten skiverkopers ook goed op de hoogte zijn van de nieuwste uitrusting. Dit omvat ook het vinden van de beste skischoenen voor elke individuele wintersporter en het correct afstellen van de skibindingen. Dit is allemaal essentieel voor de veiligheid van skiërs en snowboarders op de piste. De baan van een skiverkoper is navenant verantwoordelijk. De belangrijkste beroepsvereiste is daarom een stage als verkoper in de detailhandel, bijvoorbeeld in een sportwinkel. Deze stage duurt meestal drie jaar.
FAQ over beroepen in het skigebied
Hoeveel mensen werken er in de skigebieden?
In de bergen is het wintersporttoerisme elk jaar een miljardenbusiness en navenant belangrijk voor de hele economie in Alpenlanden zoals Oostenrijk. Alleen al in deze sector werken bijvoorbeeld 300.000 mensen fulltime. En dit geldt vooral in de skigebieden in bedrijven zoals hotels, bars, restaurants, kabelbanen, skischolen en sportwinkels. Daarnaast zijn er vele duizenden parttimers en seizoenswerkers in het hoogseizoen.
Wat is het oudste beroep in een skigebied?
Dat de activiteiten in de skigebieden soepel verlopen, is te danken aan veel mensen die tientallen beroepen uitoefenen. Het oudste beroep is dat van berggids. Het beroep werd meer dan 200 jaar geleden voor het eerst genoemd. In het midden van de 19e eeuw namen lokale herders en boeren in St. Niklaus bij Zermatt in het Zwitserse kanton Wallis tegen betaling niet-lokale bergbeklimmers mee de berg op. Een paar decennia later, in 1896, was het volgende beroep in het skigebied dat van bergredder, nadat ’s werelds eerste bergreddingsorganisatie was opgericht in Wenen. De reden voor dit besluit was een lawine die een paar maanden eerder het leven had gekost aan drie mannen in Stiermarken.
Wanneer kunnen wintersporters in het skigebied een beroep doen op de bergreddingsdienst?
Wintersporters moeten de bergreddingsdienst alleen bellen als ze zich in een echte noodsituatie bevinden. Dat wil zeggen: wanneer een skiër zo ernstig gewond is dat hij noch zijn begeleiders hem veilig naar het dal kunnen brengen, of wanneer wandelaars of klimmers op de berg niet meer verder kunnen op een moeilijke plek. Als het geen absolute noodsituatie is, dekt je eigen verzekering de kosten van de bergredders misschien niet. In zo’n geval moet een wintersporter zelf enkele duizenden euro’s betalen voor de redding.
Welke taken hebben sneeuwmakers in het skigebied?
Snowmakers zorgen ervoor dat skiërs en snowboarders de beste sneeuwcondities hebben in het skigebied. Dit betekent dat de experts met hun collega’s moeten coördineren waar de natuurlijke sneeuwbasis moet worden versterkt met kunstsneeuw. Overdag coördineren de sneeuwmakers in het skigebied dus precies waar sneeuwkanonnen nodig zijn, terwijl ze er ’s nachts voor moeten zorgen dat de sneeuwproductie soepel verloopt. Hoe belangrijk dit beroep tegenwoordig is, blijkt wel uit het feit dat 50% van de pistes in Zwitserland en maar liefst 70% in Oostenrijk nu bedekt zijn met kunstsneeuw.
Sinds wanneer zijn er sneeuwruimers in skigebieden?
De eerste sneeuwfrees ter wereld werd in het midden van de 20e eeuw in Noord-Amerika ontwikkeld en gebruikt door Armand Bombardier. In Europa bracht de Canadees uiteindelijk in de jaren 60 samen met een partnerbedrijf uit Graz de eerste sneeuwfrees op de markt met het model BS 01. Sindsdien zijn deze voertuigen, die tot 14 ton kunnen wegen, niet meer weg te denken uit skigebieden. In sneeuwgebieden met honderden kilometers piste worden in de winter soms meer dan 20 sneeuwfrezen per dag gebruikt.
