De eerste sleepskiliften waren weliswaar in staat om wintersporters comfortabel de berg op te vervoeren, waardoor wintersport een massasport werd, maar ze hadden één doorslaggevend nadeel: omdat de liftgangers hun ski’s over de sneeuw moesten laten glijden, werkten de skiliften niet zonder sneeuw op de grond. De liften konden dus niet gebruikt worden in de zomer, wat leidde tot de eerste gedachten over hoe toeristen ook buiten het winterseizoen de berg op vervoerd konden worden – om te wandelen bijvoorbeeld. Dat was de geboorte van stoeltjesliften. SnowTrex weet dat inmiddels niet alleen wandelliefhebbers, maar ook alle wintersporters daarvan profiteren.
Wat is een stoeltjeslift?
Een stoeltjeslift is een kabelbaan die een eindeloze lus loopt aan een trektouw. Aan de sleepkabel zijn zitplaatsen bevestigd, meestal voor één tot twee, maar maximaal voor acht personen. In Europa hebben stoeltjesliften veiligheidsbeugels, maar in Noord-Amerika is dat niet altijd het geval.
In tegenstelling tot sleepliften, waarbij wintersporters hun ski’s over de grond leiden, zweven de passagiers in een stoeltjeslift in de lucht. Er wordt onderscheid gemaakt tussen stoeltjesliften met vaste greep en afneembare stoeltjesliften.
Stoeltjesliften met vaste greep: Van loopliften tot mandliften
De eenvoudigste vorm is de stoeltjeslift met vaste greep. In Oostenrijk heten ze “Sessellift”, in het Engels “fixed grip chairlift” (in de volksmond gewoon “stoeltjeslift”). Ze worden “fixed grip” genoemd omdat de stang aan het trektouw stevig verbonden is met het zitapparaat. Net als bij de sleepjeslift stappen wintersporters in en uit terwijl de lift in beweging is; de stoeltjeslift stopt niet. Bij modernere liften helpen transportbanden bij het in- en uitstappen. Bij sommige stoeltjesliften vertraagt liftpersoneel de snelheid bij de stations.
De eerste stoeltjeslift ter wereld met vaste greep had slechts één zitplaats voor één persoon en was een soort wandellift. Hij werkte precies zoals een bovengrondse lift: de snelheid was echter lager, zodat de passagiers tijdens de rit met hun voeten over de grond konden lopen of trekken.
De Zwitserse ingenieur Ernst Constam kwam uiteindelijk op het idee om de stijgbeugels te vervangen door stoelen. Zo werd in 1943 de eerste stoeltjeslift gebouwd op de Jochpass in Engelberg. Strikt genomen was het een gecombineerde lift met zowel stijgbeugels als stoelen en gondels. Passagiers konden dus hun eigen vorm van vervoer kiezen. De stijgbeugels waren de goedkoopste optie, terwijl de gondels eigenlijk als eersteklas kon worden beschouwd.
In 1954 werd ’s werelds eerste stoeltjeslift met vaste handgrepen geëxploiteerd met slechts twee zitplaatsen. Dit bracht veel voordelen: er konden meer wintersporters worden vervoerd en het skiën werd gezelliger. In de jaren tachtig werd de capaciteit op veel plaatsen verhoogd tot vier personen.
Tot de bijzondere vormen van stoeltjesliften met vaste greep behoren de in Italië populaire mandjesliften. Hierbij springen skiërs in staande manden en gaan zo de berg op. Een andere interessante speciale vorm zijn de groepscirculatieliften, die zowel boven als onder aan het station tegelijk tot stilstand komen, waardoor het voor wintersporters gemakkelijker wordt om in en uit te stappen. Deze groepscirculatieliften hebben zich echter nog niet in veel skigebieden kunnen vestigen, omdat ze duurder zijn en exploitanten van skiliften in plaats daarvan liever de populairdere afneembare circulatieliften gebruiken.
Afneembare stoeltjesliften
Afneembare stoeltjesliften ontstonden in dezelfde tijd als liften met een vaste greep. Hun oorsprong gaat echter terug tot de 19e eeuwse materiaalkabels.
Het belangrijkste verschil tussen afneembare stoeltjesliften en stoeltjesliften met vaste greep is dat de stoelen in de stations door een mechanisme automatisch worden losgemaakt van het touw. Dit vertraagt de snelheid zowel op de top als in het dal, zodat wintersporters comfortabeler kunnen in- en uitstappen. Om de transportcapaciteit niet te veel te beperken, rijden de afneembare stoeltjesliften sneller tussen de stations dan de liften met vaste greep.
De eerste afneembare stoeltjeslift ter wereld werd kort na het einde van de Tweede Wereldoorlog in Zwitserland gebouwd en kon twee personen vervoeren. Ze zaten haaks op de helling, wat hen een beter uitzicht moest geven. Het nadeel van dit ontwerp was echter dat wintersporters hun ski’s moesten losmaken, wat het op- en afstappen bemoeilijkte.
Pas toen halverwege de jaren zeventig afneembare stoeltjesliften parallel aan de rijrichting werden gebouwd, zodat wintersporters hun uitrusting aan konden houden, raakten de liften in veel skigebieden ingeburgerd.
Tot de speciale vormen behoren, zoals reeds vermeld, de gondelliften en de combinatielift. Deze zogenaamde “telemix” lift biedt zowel stoelen als cabines op één trektouw. Ervaren skiërs die snel op en af kunnen stappen kunnen kiezen voor de stoelen. Beginners of kinderen geven daarom vaak de voorkeur aan de cabines.
Inmiddels worden stoeltjesliften door skigebieden ook erkend als marketinginstrument. Veiligheidsbeugels die automatisch openen en sluiten zijn ontworpen om passagiers een veiliger gevoel te geven. Verwarmde stoeltjesliften en weerbestendige cabines, de zogenaamde bubbels, zijn bedoeld om wintersporters aan te trekken door de verhoogde comfortfactor.
Het juiste gedrag in de stoeltjeslift
De veiligste manier om een stoeltjeslift te berijden is de gedragsregels te kennen – en ze op te volgen. Omdat de meeste ongelukken en valpartijen in stoeltjesliften gebeuren bij het in- en uitstappen, is het belangrijk om hier extra voorzichtig te zijn. Maar dat is niet het enige dat aandacht vereist:
Wachtrijen
Net als bij skiën vereist ook het aanschuiven bij stoeltjesliften aandacht voor anderen. Dit betekent dat wintersporters geduldig moeten wachten, niet moeten duwen, goed in de rij moeten staan en niet vooraan moeten duwen. Als er liftpersoneel is, moeten de aanwijzingen van de medewerkers altijd worden opgevolgd. Als je hulp nodig hebt bij het instappen, is het raadzaam dit ruim van tevoren aan te kondigen om volgende passagiers niet onnodig op te houden.
Er kunnen verschillende vormen van wachtrijen zijn. Of er is een enkele rij, in welk geval mensen gewoon achteraan in de rij gaan staan, of passagiers kunnen aan verschillende kanten instappen. Het is de moeite waard om vooraf even af te spreken met andere passagiers, zodat iedereen weet wie waar zit. Dit voorkomt lang wachten voor de volgende rijders en ook botsingen, omdat er misschien van stoel gewisseld moet worden.
Vaak is er een separate rij (enkele rij) voor mensen die alleen rijden. Zodra er een stoel vrij is in de stoeltjeslift, wordt die opgevuld. Skischolen gebruiken deze ook om kleinere kinderen te vervoeren die niet alleen kunnen of mogen rijden.
Instappen
Het maakt niet uit of het de lopende band naar de lift is of de slagboom – eenmaal in de rij, baant hij of zij zich snel een weg naar de instapplaats. De skistokken blijven in één hand. Snowboarders stappen uit de achterste binding. Een blik naar achteren op de stoel en de vrije hand helpen om veilig op te stappen. Als je een rugzak draagt, kun je die het beste om je borst dragen. Zo duwen wintersporters niet onbedoeld iemand weg. Bij het in- en uitstappen is het ook belangrijk ervoor te zorgen dat de gespen of riemen van de rugzak nergens blijven haken.
Het sluiten van de stijgbeugels
In sommige stoeltjesliften moet de beugel handmatig gesloten worden. Hier is er ofwel een signaal dat aangeeft wanneer dit moet gebeuren, of er is overleg met de stoelpartners. In het bijzonder mag de stang niet naar beneden worden getrokken terwijl anderen nog zitten of zich aanpassen.
Skiën
Tijdens de rit moeten de skiërs rustig blijven en niet heen en weer schommelen om bijvoorbeeld de baan te laten wiebelen. Bovendien moet de stijgbeugel gesloten blijven.
In geen geval mogen passagiers tijdens de rit van de lift springen. Zelfs op plaatsen waar het mogelijk is (zoals bij een extreme hoeveelheid sneeuw en een lift vrij vlak over de grond rijdt), is dit absoluut verboden.
Roken en afval laten vallen tijdens de rit is natuurlijk ook ten strengste verboden om redenen van natuurbehoud. Het is ook belangrijk om je eigen uitrusting vast te houden en vast te zetten, zodat er niets uit kan vallen.
Stoppen tijdens de rit
Als de stoeltjeslift tijdens de rit stopt, is het belangrijk om te blijven zitten. Als er kinderen in de stoeltjeslift zitten of andere passagiers onrustig worden, moeten ze gekalmeerd worden. De belangrijkste regel is om kalm te blijven en de aanwijzingen van het personeel op te volgen. Passagiers mogen nooit op eigen gezag handelen of zelfs proberen eraf te springen. Stoeltjesliften gaan vaak hoger dan verwacht en daarom is het risico op letsel groot.
Voor het uitstappen
Het uitstappen verloopt het soepelst als passagiers zich tijdig voorbereiden. Daarvoor is het absoluut raadzaam om je uitrusting bij elkaar te houden, alert te blijven en je ski’s iets van tevoren uit hun houders en de punten van je ski’s te tillen. Dit voorkomt dat de ski’s in de sneeuw rammen, wat de kans op letsel verkleint.
Automatische beugels gaan ongeveer 20 seconden voor het uitstappen open. Als ze handmatig geopend moeten worden, hebben de meeste liften borden, liftpersoneel of signaallampen om aan te geven wanneer de beugels geopend kunnen worden. Alle skiërs moeten vooraf coördineren, zodat iedereen klaar is om te openen.
Uitstappen
Stoeltjesliften hebben meestal twee fasen bij het bergstation. Eerst is er een vlak gedeelte waar de ski’s de grond raken, maar de stokken nog in de ene hand worden gehouden voordat je met de andere hand de lift afduwt en je evenwicht vindt. Daarna volgt een zachte helling die helpt om snel uit het uitstapgebied te glijden. Skiërs en snowboarders moeten daar niet te lang blijven staan om volgende skiërs niet te hinderen of door de lift geraakt te worden. Pas als je ver genoeg van de lift bent worden beide stokken in de hand genomen en begint de afdaling. Dit is belangrijk omdat het te vroeg gebruiken van de stokken de stokken kan beschadigen of valpartijen kan veroorzaken. Andere passagiers kunnen bijvoorbeeld met de stokken worden geraakt of de stokken kunnen in de sneeuw blijven steken, waardoor het risico op schade aan het materiaal toeneemt.
Als je bij het uitstappen valt, moet je proberen zo snel mogelijk weer op te staan en verder te gaan. Als dat niet lukt, kun je naar de zijkant rollen, zodat je andere skiërs die uitstappen niet in de weg zit. Als wintersporters meer moeite hebben, moeten ze het liftpersoneel een hint geven. Zij zijn over het algemeen zeer attent en behulpzaam en zullen de stoeltjeslift zo nodig stoppen.
Anders is het belangrijk om de markeringen en borden op de stoeltjeslift in acht te nemen. Instructies als “Niet zwaaien” of “Open de stang nu” moeten voor je eigen veiligheid worden opgevolgd. Deze instructies zijn niet altijd uitgeschreven. Soms geven pictogrammen aan wat je moet doen, zoals een pijl die naar de stang wijst.
Met kinderen in de stoeltjeslift
Als je met kinderen in een stoeltjeslift reist, moet je letten op enkele bijzonderheden. Zo gelden er afhankelijk van het land verschillende regels over welke kinderen alleen met de stoeltjeslift mogen reizen en wanneer een begeleider nodig is. In Zwitserland bijvoorbeeld mogen alle kinderen boven de zes jaar alleen rijden, in Duitsland mogen alleen schoolgaande kinderen zonder begeleider in de stoeltjeslift, en in Frankrijk is de lengte (minstens 1,25 meter) bepalend.
Ook de regels voor begeleiders verschillen van land tot land. In sommige landen moet het een ouder of voogd zijn, in andere landen volstaat een persoon die minstens 16 jaar oud is. Sommige skigebieden hebben zelfs speciale banen voor skischoolkinderen.
Als kinderen of zelfs nerveuze beginners de stoeltjeslift nemen, helpt het om ze tijdens de rit te kalmeren en de regels nog eens uit te leggen. Wie meer ervaren is, moet het optillen en sluiten van de stangen overnemen.
Tijdens de rit moeten de kinderen er nogmaals aan herinnerd worden niet te ver naar voren op de rand te zitten en rustig te blijven zitten, anders kunnen ze eruit vallen. Bij het uitstappen kunnen kinderen en beginners zo nodig geholpen worden of kan het liftpersoneel geadviseerd worden iets langzamer te gaan.
Het is over het algemeen raadzaam om kinderen bij een skischool te leren hoe ze met de stoeltjeslift moeten rijden. Zo kunnen ook de allerkleinsten veilig met de stoeltjeslift rijden.
Stoeltjesliften brengen wintersporters veilig en comfortabel naar grotere hoogten. Hoewel ze comfortabeler zijn dan de klassieke sleepliften, is het ook hier belangrijk om attent te zijn en belangrijke gedragsregels in acht te nemen om jezelf en anderen niet in gevaar te brengen. SnowTrex-expert en skifreestyler Sabrina Cakmakli legt in de volgende video uit hoe je dat het beste kunt doen:
FAQ over stoeltjesliften
Bij de stoeltjeslift met vaste greep zijn de stang en het zitje stevig met het touw verbonden. Bij de afneembare stoeltjeslift daarentegen komt het zitje los van de kabel.
Aangezien de meeste ongelukken in stoeltjesliften gebeuren bij het in- en uitstappen, is bijzondere voorzichtigheid geboden tijdens deze fasen. Dit houdt in dat u niet moet duwen, rekening moet houden met anderen en rustig moet blijven, maar ook dat u niet moet treuzelen en de instructies van het liftpersoneel of de borden moet opvolgen.
Wie dat kan, staat zo snel mogelijk weer op en rijdt de uitgangsbaan uit. Anders is het raadzaam opzij te rollen om andere passagiers niet te hinderen of de persoon die gevallen is een hint te geven aan het liftpersoneel.
Afhankelijk van het land zijn er verschillende regels over wanneer kinderen alleen met stoeltjesliften mogen rijden en wie als begeleider mee mag. Wie met kinderen rijdt, moet hen vooraf de gedragsregels uitleggen, hen kalmeren als ze onrustig worden en hen helpen. Bovendien kan het rijden met stoeltjesliften worden geleerd in skischolen voor kinderen.
